Review: ‘Greenland’ zet rampenfilms eindelijk weer op goede koers

In de jaren ’90 waren rampenfilms dé blockbusters. Van Twister tot Jurassic Park en van Dante’s Peak tot Independence Day – de wereld leek niet meer veilig, voor wat dan ook. Toch is het genre sinds The Day After Tomorrow niet meer helemaal wat het is. CGI zorgde er voor dat alles groter en extremer werd, waardoor het steeds meer z’n grip op de realiteit begon kwijt te raken. Het zorgde voor leuke beelden, maar het begon steeds meer op een parodie van zichzelf te lijken. Met Greenland lijkt Hollywood eindelijk z’n eer te herstellen.

In de hoofdrol van dit alles: onze Schotse vriend Gerard Butler (Angel Has Fallen, 300). Hij is geen onbekende van het disaster movie genre. Zo zagen we ‘m in Geostorm als Jake Lawson de wereld redden vanuit de ruimte. Toch konden de films niet meer verschillend van elkaar zijn. Waar Geostorm een parade aan special-effects is in een sci-fi toekomst, is Greenland een kruising tussen A Quiet Place en The Wave. De laatste is een film van Noorse makelaardij, die met titels als The Wave, The Quake en The Tunnel dichterbij de ’90s klassiekers komen dan Hollywood zelf voor elkaar kreeg.

Ohja, de review bevat natuurlijk spoilers. We hebben je bij deze gewaarschuwd.

Gerard’s familie staat voorop

Intussen is het misschien al wel duidelijk: familie zijn van Gerard Butler, dat kun je beter niet zijn. De acteur heeft in al zijn rollen op het witte doek al behoorlijk wat doorgemaakt. Toch is dat precies waar de focus gelijk op gelegd wordt in de film. Vanaf de eerste scene, waarin Gerard een beetje met een Schotse tongval loopt te brommen met een bouwhelmpje op, is het al duidelijk dat deze film niet de klassieke verhaallijn volgt van rampenfilms. In plaats van een onheilspellende gebeurtenis vlak na de opening credits, begint deze rakker gewoon met het dagelijks leven. Ook is Gerard niet een wetenschapper die tegen dovemansoren uit probeert te leggen dat de wereld vergaat, maar een doodnormale bouwkundige genaamd John. Hmm, onze interesse is gewekt.

Zodra er meer personages worden toegevoegd in de daaropvolgende scenes wordt dat punt dus onderstreept. John’s bloedmooie vrouw Allison (Morena Baccarin) kat een beetje tegen ‘m, wat al aangeeft dat hun relatie niet bepaald in de gloriedagen zit. De band met z’n koter Nathan (Roger Dale Floyd) zit wel snor. Het jochie is 7 en heeft diabetes type 1, maar is toch behoorlijk opgewekt. Nathan lijkt zo’n beetje de enige die wel interesse heeft in wat er op het moment staat te gebeuren. Een komeet, liefkozend Clarke genoemd door de wereld, gaat vlak langs aarde scheren. Zijn enthousiasme is de introductie voor ons als kijker naar het evenement wat komen gaat. Niks geen mysterieus shot van een komeet vanuit de ruimte met de aarde als bullseye en een dramatische soundtrack, maar gewoon een beetje nieuws op tv. Huh, dat is nieuw.

Anarchistische laatste dagen

Dan komt het punt dat de film zichzelf begint te bewijzen. De sfeer slaat om en gaat van een theekransje naar een survival-of-the-fittestscenario. Een deel van de komeet stort niet in ergens in de Golf van Mexico, maar raakt de stad Tampa in Florida. De schokgolf is nog te voelen in Atlanta, waar de familie van John met hun buren aan de buis gekluisterd is. Met de adrenaline nog in z’n lijf krijgt hij een Amerikaanse versie van een NL-Alert. Dan wordt het duidelijk: hij en zijn familie zijn de enige mensen van de straat die geselecteerd zijn voor een veilig onderkomen tijdens de aankomende Armageddon. En dat terwijl de buren bij hun in de woonkamer realiseren dat ze een pijnlijke dood tegemoet gaan.

Ineens lijkt het alsof de film gewoon uit moest komen in 2020, een jaar waarin bewezen is dat het áltijd erger kan. In plaats van een ver van je bed show, begin je te begrijpen hoe de mensen zich moeten voelen die niet deze golden ticket hebben gekregen. Ook is het dilemma af te lezen op John z’n gezicht als hij afslaat om de dochter van z’n buurvrouw mee te nemen. Het verhaal komt in een sneltreinvaart, waarin de wanhoop steeds meer lijdt tot een anarchistische samenleving. Achja, waarom ook niet – de president is natuurlijk al lang verkast naar een veilig onderkomen. Ineens is die komeet eigenlijk niet meer de grootste zorg, maar meer je medemens in een twijfelachtige situatie. Dat is dus precies wat Greenland net een tikje anders maakt dan al die andere dertien in een dozijn rampenfilms van de afgelopen 20 jaar.

Groenland

In de tweede akte trapt Greenland eindelijk in een paar vertrouwde clichés. Dat is op zich geen doodzonde in een genre dat samenhangt van voorspelbare verhaallijnen. Bij aankomst bij de militaire basis waar de vliegtuigen klaarstaan naar een veilige haven, ontdekt John dat de medicatie van z’n zoon nog in de auto ligt. Zie je ‘m aankomen? Ja: deze gozer moet dus dat hele klere eind weer terug rennen in zo’n kwartiertje tijd. We geven regisseur Ric Roman Waugh en schrijver Chris Sparling hier geen strafpunten voor, want dit zorgt eindelijk voor een beetje spanning. Ook het mysterieuze ontwijken van honderden kleine asteroïden zullen we door de vingers zien. In zekere zin wil je als kijker tóch dat de hoofdpersoon in spanning komt te zitten. Zelfs al snuif je dan weer geërgerd als uitgerekend zij als ware Guus Geluk alles overleven.

De spanningsboog blijft gespannen, maar wordt wel overgoten met een flinke laag drama. De familie wordt effectief gescheiden (alsof het geschreven is door de makers van Wie is de Mol?). Nathan wordt geweigerd vanwege z’n medicatie, waardoor Allison besluit samen met haar zoon achter te blijven. Dan komt de aap dus een beetje uit de mouw. Alleen de mensen die wat nuttigs kunnen bijdragen aan de samenleving worden gered. Ohja, en je moet geen chronische ziekte hebben. Het lijkt nota bene wel op een idee dat stamt uit de jaren 40 in Duitsland. Het lijkt een outlandish fascistisch idee, maar in de steeds polariserende samenleving klinkt het ineens als een reële optie. Of, om er wat anders actueels in te gooien als vergelijking: groepsimmuniteit, iemand?

Goed: het gezin kan dus niet ‘zo maar’ even vliegen en raakt dus verstrikt in een wereld waarin hun polsbandjes letterlijk het verschil maken tussen leven en dood. Het is aan John om z’n familie zo snel mogelijk in veiligheid te brengen, want het grootste brokstuk van komeet Clark slaat binnen 48 in. In West-Europa trouwens, dus overleven zouden wij het waarschijnlijk niet. Alhoewel wij bij het kijken al hebben nagedacht over negen maanden overleven in een afgesloten Amsterdamse metrolijn. Is die Noord/Zuidlijn meteen ergens anders goed voor.

Eindoordeel

Greenland heeft zeker een plaatsje verdient in onze filmcollectie. Hoewel het begin voor de liefhebbers van klassiekers misschien nog een beetje een snoozefest kan zijn, weet de film zeer subtiel de aankomende ramp aan te kondigen. Je leeft met de karakters mee richting het moment suprême. Daardoor stijgt het realisme level van de film per minuut. Qua spannende CGI levert deze film dus misschien wat in, maar qua immersion zit het een heel stuk hoger. Ben je meer van een voorspelbare film waarin de wereld naar de knoppen gaat, dan zijn films als San Andreas en 2012 waarschijnlijk meer je ding. Wil je dus wat meer diepgang, waarbij je je begint af te vragen hoe de mensheid deze ramp gaat doorstaan, is Greenland meer voor jou geschikt.

Greenland in ‘t kort

Wat: Gerard Butler speelt een doodnormale vent die zo’n twee dagen de tijd heeft om z’n vrouw en zoon veilig te stellen als er een komeet op komst is. Eén van de brokstukken is namelijk groot genoeg om 75% van al het leven op aarde te vernietigen. Slik.
Wie: Gerard Butler (John de Schotse actiepapa), Morena Baccarin (z’n prachtvrouw), Roger Dale Floyd (het verrassend genoeg niet irritante kind) en Scott Glenn (de boze schoonvader)
Hoeveel sterren: ✭ ✭ ✭ (+ nog een half sterretje, om het format te verkloten)
Saai feitje: De oorspronkelijke komeet die langs aarde ging, voordat hij uiteenviel, heette Clarke. Dit is ongetwijfeld na Arthur C. Clarke, die in Rendezvous With Rama beschrijft hoe een asteroïde-aanval in 2077 een groot deel van Noord-Italië verwoest.

Tekst: Gilles Tijmes