Win het boek over Elon Musk en neem een kijkje in het leven van de Tesla-topman

Met PayPal veranderde hij de manier waarop we online betalen, met Tesla Motors liet hij ons de toekomst van auto’s zien en met SpaceX wil hij het universum verkennen. Elon Musk is een van de meest opvallende, gedreven en ambitieuze zakenmannen aller tijden. Het is dan ook niet zo gek dat hij wordt gezien als een eigentijdse mix van Thomas Edison, Henry Ford, Howard Hughes en Steve Jobs. In een wereld waarin we bijna alles al hebben bewijst hij dat ambitie en inventiviteit nog steeds het verschil kunnen maken. In het boek ‘Elon Musk’ geeft Ashlee Vance je voor het eerst een kijkje in het bijzondere leven van de meest gedurfde ondernemer van Silicon Valley.

Elke biografie over Musk moet beginnen op het hoofdkwartier van SpaceX, in Hawthorne, Californië — een voorstad van Los Angeles, op enkele kilometers van Los Angeles International Airport. Daar treffen bezoekers twee gigantische posters van Mars naast elkaar aan de muur die leidt naar Musks werkplek. De poster links laat Mars in de huidige toestand zien — een koude, dorre rode planeet. De poster rechts toont Mars met een weelderig groene landmassa omsloten door oceanen. De planeet is opgewarmd en getransformeerd zodat er mensen kunnen wonen. Musk is stellig van plan een poging te doen dit voor elkaar te krijgen. Mensen tot ruimtekolonisten maken is zijn grote doel. ‘Ik zou graag sterven met de gedachte dat de mensheid een prachtige toekomst heeft,’ zei hij. ‘Als we duurzame energie kunnen realiseren en flink op weg zijn om een multiplanetair ras te worden met een zelfvoorzienende beschaving op een andere planeet — om een worstcasescenario en het wegkwijnen van het menselijk bewustzijn op te vangen — dan,’ en hier zweeg hij even, ‘zou dat volgens mij heel mooi zijn.’

Als sommige van de dingen die Musk zegt en doet absurd klinken, dan is dat omdat ze dat in zekere zin ook zijn. In dit geval, bijvoorbeeld, had Musks assistent hem net een ijsje met glitters erop gegeven, waarna hij vol ernst begon over het redden van de mensheid, terwijl er aan zijn onderlip een druppel ijs hing.

Musks bereidheid om onmogelijke dingen aan te pakken, heeft hem tot een soort godheid gemaakt in Silicon Valley, waar mede-ceo’s als Page op bijna eerbiedige wijze over hem spreken en waar beginnende entrepreneurs ernaar streven om ‘net als Elon’ te zijn, zoals ze er in de jaren daarvoor naar hadden gestreefd om Steve Jobs te imiteren. Silicon Valley is echter een verwrongen versie van de realiteit en buiten de grenzen van die fantasiewereld komt Musk vaak over als een nogal polariserende figuur. Hij is de knaap met de elektrische auto’s, de zonnepanelen en de valse hoop oproepende raketten. Vergeet Steve Jobs. Musk is een scifiversie van P.T. Barnum die ongelooflijk rijk is geworden door de angst en zelfhaat van mensen te exploiteren. Koop een Tesla. Vergeet even wat voor troep je van onze planeet hebt gemaakt.

Ik heb heel lang deze tweede versie omarmd. Musk kwam op mij over als een doelbewuste dromer, lid van de techno-utopische club in Silicon Valley. Deze groep is min of meer een mix van Ayn Rand- aanbidders en technische absolutisten die hun hyperlogische wereldbeeld zien als het Antwoord voor iedereen. Als wij ze maar niet in de weg lopen, zullen zij al onze problemen oplossen. Het zal niet lang meer duren of we kunnen ons brein downloaden in een computer, achteroverleunen en verder alles aan hun algoritmes overlaten. Hun ambitie is vaak inspirerend en hun werken zijn nuttig. Maar de techno-utopisten zijn soms ook erg vermoeiend met hun platitudes en hun vermogen om uren aan één stuk te kletsen zonder iets wezenlijks te zeggen. Verontrustender is hun onderliggende boodschap dat de mens feilbaar is en dat de mensheid een irritante last is waarmee afgerekend moet worden. Als ik Musk trof bij manifestaties in Silicon Valley, leek zijn hoogdravende taal vaak regelrecht uit het techno-utopische handboek te komen. En het irritante was bovendien dat zijn wereld reddende bedrijven het helemaal niet zo goed leken te doen.

Maar begin 2012 moesten cynici als ik toch toegeven dat Musk echt iets voor elkaar kreeg. Zijn ooit onder vuur liggende bedrijven hadden succes met nooit eerder vertoonde zaken. SpaceX vloog een bevoorradingscapsule naar het internationale ruimtestation (iss) en bracht hem ook weer veilig terug naar de aarde. Tesla Motors kwam met Model S, een prachtige, geheel elektrische personenauto die de autowereld met stomheid sloeg. Deze twee feiten verhieven Musk tot zeldzame hoogte onder de zakentycoons. Alleen Steve Jobs kon bogen op vergelijkbare prestaties in twee zo verschillende bedrijfstakken, door soms in één en hetzelfde jaar een nieuw Apple-product en een succesvolle Pixar-film uit te brengen. En nog was Musk niet klaar. Hij was ook bestuursvoorzitter en grootste aandeelhouder van SolarCity, een zeer succesvol energiebedrijf dat op het punt stond een investeringsfonds op te richten. Musk had als het ware in één klap een enorme sprong voorwaarts in de ruimtevaart, de automobielindustrie en de energiewereld bewerkstelligd.

Het was in 2012 dat ik besloot om eens te kijken wie Musk nu werkelijk was en om een coverstory over hem te schrijven voor Bloomberg Businessweek. Op dit punt in Musks leven liep alles via zijn assistent/loyale volgeling Mary Beth Brown. Ze nodigde me uit een bezoek te brengen aan wat ik sindsdien betitel als Musk Land.

Iedereen die voor het eerst in Musk Land arriveert, zal zich even achter de oren krabben. Je krijgt te horen dat je moet parkeren op One Rocket Road in Hawthorne, waar SpaceX zijn hoofdkwartier heeft. Het lijkt bijna onmogelijk dat er uit Hawthorne iets goeds kan voortkomen. Het is een somber deel van Los Angeles County waar groepjes vervallen huizen, vervallen winkels en vervallen restaurantjes geschaard staan rond gigantische industriële complexen die lijken te zijn gebouwd in een periode dat de architectuur een Saaie Rechthoek-beweging doormaakte. Had Elon Musk echt zijn bedrijf in deze troosteloze omgeving gevestigd? Maar goed, je gaat er toch anders naar kijken als je een rechthoek van ruim 50.000 vierkante meter ziet, geschilderd in een opzichtig ‘Eenheid van Lichaam, Ziel en Geest’-wit. Dit is het hoofdgebouw van SpaceX.

A. Canada

B. Zuid-Afrika

C. Verenigde Staten

D. Duitsland