Ex-militair Sander Aarts over de Unbreakable Academy en zijn nieuwe boek

Iemand die alles van die ontberingen af weet is oud-teamleider van de Special Forces, Sander Aarts. Zo’n zestien jaar zette hij zich in voor onze veiligheid. Hij leefde de ultieme jongensdroom en maakte de heftigste dingen mee, van vechten tegen piraten tot het uitschakelen van Taliban-strijders. In zijn carrière is hij opgeleid tot commando, marinier, sniper, medic, antiterreurspecialist, vrijevalparachutist en kikvorsman. Na zijn eervolle ontslag van een aantal jaar geleden schreef hij zijn ervaringen op en bundelde het tot een boek. Daarnaast verzorgt hij trainingen die in lijn staan met de lessen uit dat boek. Hij laat zien dat je met de juiste mentaliteit alles kunt bereiken. Het lopende bewijs is hijzelf. Van blowende puber tot één van de grootste strijders die dit land ooit heeft gekend.

We hadden bij FHM de eer om aan zo’n training mee te doen, verzorgd door Sander himself. Zoals gezegd, was ‘ie veel meer dan zwaar. Het was doorzetten, grenzen opzoeken, grenzen overgaan, tot het gaatje gaan, drie keer sterven en weer opstaan. Maar hoe deel je zo’n programma nou in?
De ervaring is gebaseerd op de selectie- en trainingsmethoden van de Special Forces. Ik gebruik mijn ervaring om het samen te stellen. Ik begin eigenlijk eerst met het einddoel. Wat moet het resultaat zijn? Nou, het resultaat moet in wezen zijn dat de je een mega unieke ervaring hebt die je nergens anders kan beleven en dat je een ervaring hebt waar je kracht en inspiratie uit kan halen in het dagelijks leven. Dat is het fundament van het programma. Vanuit daar ga ik kijken hoe ik dat kan bewerkstelligen. Ten eerste moet het impact maken, het moet zwaar en pittig zijn. Aan de andere kant kan ik mensen ook niet blootstellen aan de impact van de echte Special Forces. Het moet dus ook maatwerk zijn. Het is dus eigenlijk constant gas geven en dan remmen zodat mensen constant hun grenzen gaan opzoeken maar soms ook weer heel even de tijd krijgen om te herstellen en de tijd krijgen om van iedere ervaring te leren.”

Je hebt het over grenzen opzoeken, hoe weet je dat ook echt iedereen die grens zal bereiken en ook echt verlegt?
De kracht van het programma ligt voor een groot deel bij de mensen en de trainers. De betrokken trainers bij het programma zijn, buiten het feit dat ze enorm veel ervaring hebben bij de Special Forces, ook gasten die echt oog voor de mensen hebben. Ik kan niet zomaar elke militair betrekken bij het programma. Ze moeten dus coachende vaardigheden hebben. We zijn eigenlijk constant aan het observeren wat er gebeurt en wat voor gedrag je onder de deelnemers ziet. Dan is het voor ons zaak om werkvormen te bedenken om de groep uit te dagen. Als wij dan zien dat er iemand in het midden van de groep al enorm hard richting de grens gaat en diegene het écht zwaar heeft, dan houden we dat in de gaten. Als we dan zien dat er een deelnemer bijloopt die echt topfit is en die heel veel kan hebben dan doen we daar juist weer een schepje bij op.”

Is het team wat je hebt samengesteld dan ook gespecialiseerd in het veilig houden van zo’n training?
Absoluut, uiteindelijk is die hele veiligheid mijn grootste zorg van het programma, want we doen natuurlijk geen uitgebreide fysieke en psychologische keuringen. We hebben van tevoren wel een fitheidstest die de deelnemers moeten invullen, maar dat is dan ook het enige waar we op kunnen terugvallen. Die veiligheid is voor ons dus echt het meest belangrijke van het programma. We houden dat eigenlijk constant in de gaten en daar moeten we gewoon echt bovenop zitten. Dat geef ik ook mee aan mijn trainers. Kijk, het is superbelangrijk dat de deelnemers een unieke ervaring krijgen, maar ik heb liever dat ik achteraf te horen krijg dat het iets zwaarder mocht zijn dan dat ik achteraf hoor dat iemand zo erg over zijn grenzen is gegaan dat hij er mentaal of fysiek nog steeds last van heeft.

Het is natuurlijk een hele dunne lijn tussen veilig werken en tot het uiterste gaan.
Ja, zeker. Er zit bijvoorbeeld ook een stressfase in het programma. Daar zeggen sommige mensen dat het best wat stressvoller mocht zijn, maar er zijn ook mensen bij die het echt facking heftig vinden. Het onbekende aspect, de herrie, de desoriëntatie en dat soort dingen, dat kan er echt wel inhakken bij mensen. Dus ja, daar zijn we wel heel bewust mee bezig.

Is er iets wat je in het speciaal is bijgebleven na een training? Een bepaalde groep of een bepaald persoon?
Er is niet echt per se één persoon of groep. Wat ik heel vaak zie bij dit soort trainingen en wat het ook zo uniek maakt, is bijvoorbeeld de eerste fase waarin je helemaal kapotgaat. Er komen dan al mensen naar me toe dat ze willen stoppen en dat ze het niet meer aankunnen. Maar, met de juiste sturing en de juiste coaching komen ze over een bepaald punt heen en maken ze in zo’n korte tijd zo’n enorme groei door. Je ziet dat ze binnen die twaalf uur echt veranderen en soms zelfs tijdens de laatste loodjes andere mensen helpen in plaats van geholpen worden. Dat vind ik echt het gave aan de ervaring die ik mensen wil meegeven.

Even iets anders. Je hebt een boek geschreven, waarom wilde je dat graag doen?
Toen ik wegging bij de Special Forces zat ik zelf in een moeilijke periode omdat ik het leven wat ik zo goed kende verlaten had. Dat was lastig voor me. Om een beetje overzicht voor mezelf te krijgen ben ik een tijdslijn gaan maken: joh, wat heb ik nou allemaal meegemaakt in mijn carrière? Ik ben al die ervaringen en opleidingen gaan uitschrijven en ik merkte dat het voor mezelf werkte. Ik vond het fijn om er over te schrijven. Vervolgens ging ik kijken wat ik er nou van had geleerd als mens. Ik ben toen uit al die ervaringen mijn eigen lessen en inzichten gaan halen en dat werkte als een soort van zelftherapie. Het dwong me om diep na te denken over alles wat ik heb doorgemaakt. Gaandeweg ging ik van 50, naar 100, naar 150 bladzijdes en toen had ik op een gegeven moment een soort van boek. Ik kwam uiteindelijk terecht bij een literair agent en eerst had ik zelf nog zoiets van, wie ben ik nou om een boek te schrijven? Wie zit hier nou op te wachten? Ondanks mijn eigen belemmerende overtuigingen heb ik toch maar de stoute schoenen aangetrokken en ik kreeg meteen al supermooie feedback van die literair agent, hij was gelijk al enthousiast en toen ben ik door gaan pakken. Via die agent kwam ‘t uiteindelijk bij de uitgever terecht. Het is dus eigenlijk begonnen als een soort van verwerking en een les voor mezelf en dat is uitgegroeid tot een boek.

En je dacht: als ik dat deel kunnen andere mensen daar ook wel wat aan hebben?
Ja, ik merkte dat het mezelf ook heel veel kracht en sturing gaf. Kijk, stress en burn-outs zijn op dit moment natuurlijk de orde van de dag. Het zijn belangrijke thema’s. Mensen hebben steeds vaker last van werk gerelateerde stress. Ik had zoiets van: ja, ik ben geen expert op het gebied van stress in wetenschappelijke zin, maar als je het hebt over een ervaringsdeskundige… Ik heb de meest extreme omstandigheden meegemaakt. Dus ik denk dat ik de mensen wel echt iets kan meegeven met de manier hoe ik er mee omging. Ik denk echt dat mensen daar wat aan kunnen hebben, inderdaad.

Je bent je mentale kracht ook aan het trainen tijdens de Unbreakable uitdaging. Waar kan dat bijvoorbeeld mee helpen in het dagelijks leven?
Ik denk dat een hoop mensen vanuit een bepaalde angst werken of misschien zelfs leven. Dat ze heel veel dingen niet doen omdat ze bang zijn voor de gevolgen of voor bepaalde consequenties en daarnaast denk ik dat mensen ook heel vaak bepaald gedrag laten zien wat gebaseerd is op angst. Vaak wordt er geprobeerd die angst te compenseren met perfectionisme, stoerdoenerij of dat soort dingen. Ik denk dat de angst dat mensen hun eigen obstakels en hun eigen kwetsbaarheid onder ogen durven te komen het meest in de weg zit. De angst om niet goed genoeg te zijn, de angst om geen erkenning te krijgen, noem het allemaal maar op. Dat is ook wat ik met het programma en met het boek probeer te doen: mensen inspireren om de onbekende uitdaging aan te gaan. Het is met dat 12-uurs programma enorm gaaf om te zien dat mensen, ondanks dat ze weten dat het zwaar is en geen idee hebben wat er gaat gebeuren, toch die stap nemen. Tuurlijk wordt het zwaar en tuurlijk wordt het lastig en moeilijk. Maar als je gewoon die duisternis instapt dan zal je zien dat aan het eind van die tunnel je groei ligt. Daar groei je van als mens.