Netflix brengt documentaire uit over uit de hand gelopen ‘Project X’-feest in Haren

Wat begon als een onschuldige uitnodiging voor een zestiende verjaardag, liep uit op een van de grootste rellen die Nederland ooit kende. De toen 15-jarige Merthe uit Haren maakte in september 2012 een evenement aan op Facebook om vrienden uit te nodigen voor haar feestje. Ze vergat echter het evenement op privé te zetten. In een tijd waarin sociale media al razendsnel groeiden, was dat een kleine fout met enorme gevolgen. Binnen enkele dagen hadden zich tienduizenden mensen aangemeld, velen van hen totaal onbekend met het meisje zelf.

De opkomst van het fenomeen werd verder aangewakkerd door de destijds populaire film Project X, waarin een huisfeest volledig ontspoort in drank, drugs en chaos. Jongeren zagen de situatie in Haren als een kans om een eigen ‘Project X’ te beleven, een echt feest van mythische proporties. Toen de media lucht kregen van het groeiende evenement, ging het snel. De term “Project X Haren” werd trending, journalisten stroomden toe en het dorp bereide zich langzaam maar onzeker voor op wat komen ging.

Op 21 september 2012 arriveerden duizenden jongeren in Haren. Maar waar ze op een feest hoopten, troffen ze niets, geen muziek, geen bar, geen dansvloer. Alleen een dorpsstraat en politieagenten die de situatie probeerden te beheersen. De sfeer sloeg snel om. Groepen jongeren begonnen te rellen. Ruiten werden ingegooid, auto's vernield, en winkels geplunderd. De Mobiele Eenheid greep in, maar de confrontaties escaleerden tot grootschalige rellen. Er vielen tientallen gewonden en tientallen arrestaties volgden.

Wat deze documentaire zo fascinerend maakt, is de manier waarop het diep graaft in de dynamiek van sociale media, groepsgedrag en overheidsfalen. De makers van Trainwreck nemen de kijker mee terug naar het moment zelf, met archiefbeelden, getuigenverslagen en interviews met betrokkenen zoals de mannen van StukTV tot de burgemeester en van journalisten tot relschoppers. Het is geen eenvoudige reconstructie, maar een kritische blik op de mechanismen achter massahysterie en digitale verspreiding.

De nasleep van Project X Haren was heftig. Het dorp werd wakker in een ravage, maar ook met een gevoel van samenhorigheid. Bewoners startten de actie “Project Clean X” om de schade op te ruimen. Tegelijkertijd volgden politieke en juridische naschokken. Burgemeester Rob Bats moest uiteindelijk aftreden en tientallen jongeren kregen taakstraffen of boetes opgelegd. Een officiële onderzoekscommissie stelde vast dat de overheid ernstig had onderschat wat er kon gebeuren, en dat de communicatie en coördinatie ernstig tekortgeschoten waren.

Wat The Real Project X vooral laat zien, is hoe kwetsbaar de grens is tussen een grap en een ramp. In een wereld waar één klik kan leiden tot massa’s, is het incident in Haren een moderne voorbeeld geworden van het omgaan met verantwoordelijkheid, groepsdruk, en de kracht van media. De aflevering past perfect in de bredere Trainwreck-serie, waarin ook andere ontspoorde evenementen worden belicht.

Voor Nederland is dit niet alleen een herinnering aan een bizarre avond, maar ook een spiegel. Hoe snel raken we verstrikt in de hype? En wat gebeurt er als niemand op tijd ingrijpt? The Real Project X laat het op indrukwekkende wijze zien. De documentaire is vanaf 8 juli te zien op Netflix.