Gigantische medische doorbraak, Ziekte van Huntington voor het eerst succesvol vertraagd

Huntington is een erfelijke hersenziekte die langzaam hersencellen kapot maakt, vooral in delen van de hersenen die beweging, geheugen en stemming regelen. Het wordt veroorzaakt door een genetische fout in het HTT-gen: een stukje DNA dat bestaat uit herhalingen van de letters “CAG”. Normaal zit dat herhalingsgedeelte een paar keer in het DNA, maar bij mensen met Huntington is dat aantal veel hoger. Door die extra herhalingen wordt het eiwit huntingtine verkeerd gevouwen of afgebroken, wat leidt tot giftige fracties die neuronen beschadigen en uiteindelijk doden. Symptomen zoals ongecontroleerde beweging, geheugenproblemen en stemmingswisselingen beginnen meestal rond de 30-, 40-jarige leeftijd.

Tot nu toe was Huntington in de kern onveranderd: behandelingen konden symptomen verlichten, maar niets remde het voortschrijden van de ziekte zelf. Maar met AMT-130 is dat veranderd. Dit is de eerste keer dat in een klinische studie wordt aangetoond dat je de progressie, dus de achteruitgang van beweging, denkvermogen en dagelijkse functionaliteit met een aanzienlijk percentage kunt verminderen. In de studie met mensen die de hoge dosis kregen, bleek na drie jaar dat de verslechtering zo’n 75% lager was dan bij controlegroepen.

AMT-130 is een gentherapie, dus er wordt ingegrepen op genetisch niveau. De therapie gebruikt een onschadelijk virus als voertuig (vector) om microRNA af te leveren in hersencellen. MicroRNA is een klein molecuul dat genen “stil kan zetten” of afzwakken. In dit geval wordt het gebruikt om het HTT-gen te remmen (zowel de normale als de gemuteerde kopie), zodat er minder van het giftige huntingtine-eiwit wordt gemaakt.

De injectie gebeurt in twee hersengebieden (de caudate nucleus en putamen) die sterk aangetast worden bij Huntington. De behandeling is éénmalig, maar wel invasief: er is een hersenoperatie nodig, waarbij via kleine katheters de therapie op de juiste plek wordt ingebracht.

Voor het eerst is er hoop op extra jaren waarin mensen minder snel achteruitgaan. Beweging, denken en dagelijkse vaardigheden kunnen langer behouden blijven. De levenskwaliteit met de ziekte kan echt vooruitgaan: minder zorg, langere zelfstandigheid, mogelijk langer kunnen werken of deelnemen aan sociale activiteiten.

Maar er zijn kanttekeningen: de studie had relatief weinig deelnemers (bij hoge dosis zo’n 17 mensen, gevolgd over drie jaar) en de controlegroep was niet een placebogroep (een groep die een schijnbehandeling krijgt) in de klassieke zin, maar vergeleken met historische data van mensen met Huntington. Toegankelijkheid, mogelijke risico’s van operatie, kosten, en langetermijneffecten zijn nog niet volledig in beeld.

Maar toch is het geweldig nieuws, dat enorm veel hoop biedt voor mensen met de ziekte.