Q&A met hiphop legend Sticks over het vaderschap, de dood en Polestar

Sticks is een van de grootste muzikanten die ons land rijk is. Hij heeft hele generaties laten kennismaken met het Verre Oosten, was de muzikale katalysator van menig bevriende fakkelbrigadiers en heeft stampvolle clubs en festivalmassa’s in groten getale de veters laten strikken om daarna keihard de tent af te breken. Nu is hij via Het Mooiste Komt Nu terug met kakelverse stereokrakers voor je hoedenplank. FHM’s hoofdredacteur Chris Riemens in een openhartig en goudeerlijk gesprek met het rappende opperhoofd uit Zwolle.

Junte Uiterwijk (Sticks is niet de naam in z'n paspoort, dat je het effe weet) schreef zelf onderstaande tekst over zijn nieuwe plaat. Aan de hand van deze woorden hebben wij de vragen voor Sticks geformeerd.

Dit album gaat over leven en overleven. Over floreren. Over liefde en verlies. Over hoop en perspectief. Over spiritualiteit en materialisme. Over paranoïde gedachtes en geestelijke gezondheid. Over echte familie en rapfamilie. We moeten ‘t samen zien te redden. Dus gaat ‘t over je individuele strijd voeren in saamhorigheid. Over je lot in eigen hand houden. Elke rap op deze plaat klopt en is puur... Wie/hoe ik nú ben. Elke beat van Kubus raakt me als nooit tevoren... Hij is opeens een compleet nieuwe beatmaker, nee producer op deze. One of the greatest. Dit album gaat over moed, vertrouwen, dealen met pijn en delen van vreugde. (... oh, en het gaat ook over m’n styling, Zwolle, Volvo’s, inclusief wat voetbalverwijzingen etc. Wat dacht jij dan?!)

Zie jij het leven als overleven?

Ik zie het leven wel als overleven, maar het hangt af van de situatie. Alles is gebonden aan context. Het leven gaat nu wel goed. Het voelt een beetje alsof je op de bank zit en staat te springen om het veld in te gaan. Ik heb geen moeite met het leven op de bank, maar het begint wel weer te kriebelen. Zeker als je zo’n release hebt. De mogelijkheden om te presenteren zijn nou eenmaal beperkt. Het is wat het is.

Waarin floreer jij op dit moment?

In het vaderschap. Het gaat hartstikke goed en ik haal er heel veel voldoening uit. Dat is al een fulltime job hoor, haha. Waar ik ook in floreer is dat ik mezelf opnieuw blijf uitvinden als artiest. Ik zat een beetje vast in m’n eigen hokjes. Maar sinds mijn vorige project in het museum ben ik weer open. Dat komt ook door corona. Daardoor ben ik anders gaan nadenken over hoe je muziek presenteert. Dit is alweer mijn tweede album dit jaar. Dat komt voort uit een creatieve spurt en dat moet er ook zo uit. Het lukt me om mezelf te blijven, mijn intuïtie te volgen en toch fris te blijven. Ik probeer mijn eigen koers te varen en daar niet angstig in te zijn.

Wat is liefde voor jou?
Liefde komt in vele vormen. Ik kan heel veel liefde hebben voor dingen waarvan ik weet dat het niet echt belangrijk is. Voor materiële zaken bijvoorbeeld. Je appte van de week die Volvo door. Daar kan ik van genieten. Maar het is niet iets waar ik niet zonder kan. De mooiste vorm van liefde is onvoorwaardelijke liefde. Van je vriendin of voor je kinderen. Dat is natuurlijk een hele andere vorm van liefde. De vader-dochter-relatie had ik niet willen missen.

Foto: Matthijs van Camerijk

Ben je bang voor de dood?

Nee. Toevallig zit ik de afgelopen drie dagen in een melancholische bui. Dat kan ik door mijn hele lichaam voelen. Stom voorbeeld: ik liep door Zwolle en zag het pand waar vroeger speelgoedzaak De Wit zat. Op de bovenste verdieping had je de Nintendohoek, dan praat ik over jaren ’90. Ik zie mezelf daar dan weer helemaal zitten. Daar heb ik dan opeens een soort hang naar. Dat het voorbij is en niet meer terugkomt. Maar is dat verlies? Het leeft immers nog voort in je gedachten. Het is een ongrijpbaar iets. Ik ervaar nu veel geluk met mijn gezin en muziek. Ik kan nu al bijna treurig zijn dat dit eindig is. Maar dat is niet meer dan melancholie. Ik ben niet bang voor verlies of de dood.

Ben jij een familieman?

Ik ben wel echt een loner. Ik ben veel bezig met creëren, maken en doen. Ik kan me voorstellen dat dit soms moeilijk kan zijn voor de mensen om mij heen. Mijn gezin is daar niet de dupe van hoor. Thuis probeer ik er altijd echt te zijn. Ze zeggen dat de eerste vier jaar het meest bepalend zijn. Dat zijn de eerste herinneringen op de harde schijfies . Het vaderschap an sich is zo mooi. Dat je twee mensen ziet ontwikkelen. Dat het allemaal niet meer om jezelf gaat. Dat is ook fijn hoor. Dat die druk een beetje van de ketel is. Het gaat om het welzijn van je kinderen en je vriendin en daarna kom jij pas. Dat is een fijne zekerheid en probeer je zo goed mogelijk te doen. Ik vind het leuk om te zien dat de kinderen zich goed voelen, open zijn en dingen durven. Mijn dochters zijn nu één en vier. Ze zijn nu op zo’n leeftijd dat we samen op de bank zitten en TikTak kijken. Veel meer hoef ik niet. Alhoewel, die Polestar 1…

Heb je nog tips voor aanstaande vaders?

Luister naar je vrouw. Die weet het toch beter. Die hebben een soort van intuïtieve kracht, daar leg je het altijd tegen af. Ik ben zo’n man die denkt dat hij het allemaal wel weet. Nou, dat blijkt toch tegen te vallen. Soms ben ik koppig en soms is dat goed, dan moet je ertegen ingaan. Maar dan kom ik toch weer van een koude kermis thuis.

Hoe gaat het metde Zwolse rapfamilie?

We zijn geen begin twintig meer. Je leeft een ander leven, dus het is niet dat we de deur bij elkaar platlopen. Lang leve de telefonie. Die vriendschap is zo hecht, dat zit wel goed. Freeze en Glenn staan op deze plaat en het is weer een Kubus productie. Dat is allemaal dus wel tight.

Heb je al nieuw talent gesignaleerd die de Zwolse fakkels brandend kunnen houden?

Je hebt Guan, hij is een beatmaker die ik tof vind. Ness vind ik hele sterke dingen maken. Piet Jr, een jongen van het kamp, vind ik ook top. Zo zijn er nog wel meer. Ik heb daar zeker contact mee en maak er ook muziek mee. Een van de leukste dingen van ervaring is dat je eventueel wat zinnigs kan zeggen.

Ben je meer een team player of een individualist?
Op de track Het Mooiste Komt Nu zeg ik: “Ik ben solitair maar solidair.” Het refrein van dat nummer is mijn hele levensinstelling. Daar gaat het wat mij betreft om. Alleen al het feit dat we in dezelfde tijd geboren zijn, is zo’n sterke gemeenschappelijke deler dat we allemaal een beetje liever voor elkaar zouden moeten zijn. Ik pleit voor minder elkaar de maat nemen en meer saamhorigheid en waardering voor elkaar. Zonder dat het heel erg klef moet worden en je begint te praten in termen als ‘verbinding’. Dat vind ik zo’n leeg containerbegrip. Hou op man. We hoeven niet te verbinden, we moeten elkaar accepteren. Dat we verschillend zijn en anders over dingen denken, hoeft niet te betekenen dat we elkaar kapot moeten maken. Leven en laten leven, dat is al top.

In hoeverre kun je je lot in eigen hand houden?

Sommige situaties kun je niet controleren, dat heeft zo’n virus wel laten blijken. De regie houden, dat kan in principe wel. Een van die mooie filosofen zei: ‘je kan de windrichting niet veranderen, maar wel de stand van je zeilen aanpassen.’ De situatie is out of my hands, maar hoe ik ermee omga bepaal je wel zelf. Het consumeren van muziek is bijvoorbeeld enorm veranderd. Ik kan heel erg gaan huilen, of ik kijk hoe ik mijn muziek anders kan presenteren. Op die manier zet je het naar je hand en kun je floreren.

Als je jezelf nu vergelijkt met jou aan het begin van je carrière. Wat zijn de verschillen?

Ik ben minder bezorgd over de uitkomst. Toen ik begon moest alles heel erg een succes zijn. Nu heb ik zo hard gewerkt de afgelopen vijftien jaar dat je in een positie verkeert dat het mis mag gaan. Ik weet wanneer ik moet rappen en wanneer niet. En ik schrijf wat minder, maar als ik schrijf is het vaker raak. Ik vind het nog steeds tof om mezelf terug te horen en mezelf te verrassen. Ervaring is ook fijn om te hebben. Het maakt dat je iets zelfverzekerder kan zijn. Vroeger toen ik echt jong was wilde ik de beste rapper zijn. Nu vind ik dat niet meer belangrijk. Mijn ambities liggen op een ander vlak. Ik ben wel een ambitieus persoon. Daar gaat Upgrade

ook over: materiële zaken versus weten dat het niet belangrijk is. Maar ik denk dat je nog beter iets van materiaal als doel kan hebben, dan helemaal niet weten wat je wil.

Foto: Matthijs van Camerijk

Wat maakt Kubus zo’n grootheid?

Kubus is een man die heel intuïtief werkt. Hij blijft niet hangen in een bepaalde sound. Als je dit naast Buitenwesten legt, dan is dat een wereld van verschil. De beats zijn heel erg open. Hij heeft soms de neiging om te gaan freaken, maar dat doet hij weinig op deze plaat. Het zijn hele melodieuze, maar toch harde beats. Voor mij is hij de beste.

Stel Kubus gaat drie jaar op wereldreis. Met wie zou je dan willen werken?

Er zijn zoveel mensen waarmee ik wel zou willen werken, dat is onmogelijk om een keuze te maken. Op STICKmatic heb ik de track Connect

met Zwangere Guy zelf geproduceerd. Mag ik ook mezelf kiezen? Dan ga ik heel egoïstisch voor mezelf als producer. Kan ik alle Buma Awards voor mezelf houden, haha.

Ben je een lefgozer?

Een lefgozer heeft weinig te maken met moed. Ik vind het moedig als je elke dag aanwezig bent en zo goed mogelijk probeert te zorgen voor je naasten, jezelf bent en je verantwoordelijkheid aangaat. Lef zoals bungeejumpen zie ik meer als een stompzinnige vorm van moed. Red Bull Music vroeg ooit of ik een interview wilde doen in een stuntvliegtuig. Dat moest dan in Polen. Nou, ik zie er het nut niet van in dus dat ga ik niet doen. Een maand of drie daarna was er iemand neergestort. Zo zie je maar weer.

Verstand komt met de jaren. Hoe was dat vroeger dan?

Vroeger was ik wel een idioot. Je doet dingen waar je niet bij nadenkt, totdat je beter weet en er meer op het spel staat. Maar als je tussen de pak ‘m beet 15 en 26 jaar oud bent, dan ben je bezig met energie eruit knallen.

Geef eens een voorbeeldje.

Als ik kijk naar de afterparty’s met Opgezwolle. Waar we toen allemaal terecht kwamen, met welke middelen in je mik en wat voor situaties, dan vraag ik mezelf wel eens af hoe ik dat allemaal heb kunnen doen. Dat durf ik niet meer hoor. Experimenteren met drugs, daar denk ik nu wel van ‘jezus, dat was best heftig.’ We waren altijd maf aan het doen. Ik weet nog dat ik met Rico paddo’s ging doen en dan donderdagavond met koopavond door de stad liep. Dat zou ik nooit meer doen. Als ik het ooit al nog een keer zou doen, dan sowieso in de natuur.

Wanneer heb je voor het laatst gehuild?
Dat is niet lang geleden. Een van de kinderen van een bevriende familie waarmee ik ben opgegroeid is op veel te jonge leeftijd overleden. Een schok, want je kent die mensen al zo lang. Dat heeft er hard ingehakt. Het laatste nummer van de plaat heb ik samen gemaakt met Freez toen we terugkwamen van de herdenking van Feis. Dat was een heel heftig en verdrietig, maar ook heel mooi moment. Wij waren daarnaartoe gegaan om een laatste eer te betuigen. In een Rotterdams café hebben we op hem geproost. Als je zoiets heftigs deelt dan gaan alle maskers af en het decorum valt weg. Op dat soort moment heb je het meest open contact. Ik heb die avond ook tegen Freeze verteld dat ik een tweede kind zou krijgen. We kennen Feis allemaal goed en waren heel geschokt daardoor. Op de terugweg zijn we direct de studio ingedoken en hebben het nummer We Houden Van Ze gemaakt.

Bijzonder verhaal.
Ik hou van kin omhoog en borst vooruit muziek, dat is shit die ik graag lever. Nummers waardoor je net even wat zelfverzekerder door het leven gaat. Zo begint het album ook. Halverwege buigt het steeds meer af naar openheid en eerlijkheid en het eindigt met twee liedjes die dichtbij mij staan. Dat bedoel ik met ‘en elke zin is raak’.

Is je stijl anders geworden door de jaren heen?

Ik denk dat het verbreed is. Ik denk dat ik meer allround tekstschrijver ben geworden in plaats van alleen een rapper.

En je kledingstijl?

M’n kledingstijl is ook wel veranderd. Ik draag veel zwarte kleding. Maar ik ben daar niet heel erg mee bezig. Ik kan je niet veel zeggen over merken. Behalve dat ik Acne Studios tof vind. Dat is een beetje mijn merk. Ik had een tijdje alleen maar Acne, maar dat is een dure hobby. In die tijd heb ik veel gekocht en daar teer ik nog steeds op.

Wat betekent Zwolle anno 2020 voor je. Is het voor jou nog steeds dezelfde stad als tien jaar geleden?

Nee, dat is heel erg veranderd. De binnenstad kan niet veranderen, want dat is zowat een rijksmonument. Het blijft m’n thuis. De stad waar ik graag kom en verblijf. Nu laat ik hier de volgende generatie opgroeien. Drie maanden gelezen zijn we verhuisd. We wonen nu in het centrum. Supergezellig. Als ik al die oude gebouwen zie dan voel je je in een traditie vallen, dat vind ik tof.

Foto: Matthijs van Camerijk

Dat je Volvo-fan bent is geen geheim. Wat is je favoriete Volvo van dit moment?

Ik reed een paar jaar de nieuwe S90. Fantastisch, maar dat was wel een diesel. In januari 2018 heb ik besloten dat ik niet meer ga optreden, want daar had ik geen zin meer in. Toen stond die auto veel stil en ging ik verhuizen. Toen heb ik hem verkocht om ook wat extra geld te hebben om het huis in te richten. Wat denk je? Bleek die auto niks meer waard! Nu heb ik een V70, dat is ook een chille bak. Daar kun je alles inflikkeren en je gaat. Ik heb mezelf wel verbaasd dat ik met net zo veel plezier wegreed in de V70 als de S90. Weet je wat ik echt zou willen?

Nou?

De Polestar 1. Alleen zou die voor erbij moeten zijn, want het is geen gezinsauto. Je snapt, ik zit met grote problemen hier. Ik ben al de hele tijd de website van Polestar aan het refreshen om te kijken of er al een gezinsauto is. Maar die is er niet. Ik heb trouwens wel een kritische noot te kraken, want die Polestar 1 begint bij 160K. Flinke smak geld. Ik had de S90 Incription met alle toeters en bellen, die was zo’n 85K. Maar die Polestar 1 heeft precies hetzelfde interieur als de S90! Het is een heel mooi interieur hoor, maar ik vind dat de Polestar zichzelf daar een beetje makkelijk vanaf maakt. Als je een auto van 160.000 euro presenteert, dan moet ‘ie van binnen niet exact hetzelfde interieur hebben.

Eens.

Ja, maar ik ben heel blij met m’n Volvo V70 Ocean Race. Ik woon dus in de binnenstad, dan moet je niet gek opkijken als je spiegeltje opeens verderop in de straat ligt. Met de V70 maakt dat niet zoveel uit. Liever niet natuurlijk, maar die S90 was echt zo’n bolide. Beetje schofterig eigenlijk. Wel leuk als je daar in je trainingspakkie instapt. Vindt Volvo niet leuk.

Waarom niet?

Die willen zeilpappies en tandartsen. Ze willen me ook niet sponsoren, hè. Erben Wennemars en Jan Vayne, twee mede-Zwollenaren, wel. Gelukkig doen ze dat niet meer. Heb je Erben of Jan ooit over Volvo gehoord? Dat bedoel ik. Als ik 50 word vind ik eigenlijk dat Volvo mij een gloednieuw model cadeau moet doen voor al die jaren trouwe dienst. Ik heb minimaal vier mensen uit de hiphop scene aan een Volvo geholpen. Kubus, Rico, Dokter Moon en DJ Snelle Jelle hebben allemaal Volvo’s. Ik weet zeker dat dit door mijn enthousiasme komt. Dus Volvo Nederland, jullie weten wat jullie te doen staat.

Wat vind je ervan dat al hun modellen op 180 km/u zijn begrensd?
Maakt me niet zoveel uit. Ik ben niet zo’n snelheidsduivel. Ik wil comfortabel rijden. Ik hoef niet als eerste op de bestemming aan te komen. Het gaat niet om het doel behalen, het gaat om de weg ernaartoe. En dan het liefst zo comfortabel mogelijk. En dan kun je het beste een Volvo hebben.

Wat is je favoriete voetbalverwijzing van dit album?

Dit keer heb ik er niet zo veel. Wel eentje in het nummer Paranoia

. Dat gaat over de tijd dat John van ‘t Schip er als trainer een potje van maakte bij PEC. Daarna kwam Japie Stam aan het roer en die deed het fucking goed. Hij ging daarna naar Feyenoord, waar hij er weer een potje van maakte. Daarvan komt de line ‘Ik voel me John van ’t Schip, nee fuck ik voel me Japie Stam.’ Tussen twee moods swingend. Verder wordt Tonny Vilhena genoemd. Maar dat komt eigenlijk puur omdat Vilhena zo lekker rijmt op S T I C K.

Memphis Depay brengt binnenkort een EP uit. Wat vind jij daarvan als artiest en voetballiefhebber?

Ja en ik wil op het WK voetballen, hahaha. Nee, prima toch? Moet hij zelf weten. Helemaal goed. Ik heb wel sympathie voor Depay. Zal hem allemaal worst wezen wat ik van hem vind, trouwens. Hij is een vechter en hij is niet bang om z’n eigen stijl eraan te hangen. Als hij een grote hoed wil opzetten dan doet hij dat. Als hij maar delivered. Hij is een beetje Kanye West. Hij praat veel shit, maar hij levert, dus dan accepteer je dat. Hij is een buitencategorie voetballer. En als hij op Lowlands wil rappen, laat hem zijn shit doen. Dat is toch top. Als hij maar beseft dat ‘ie het niet voor het geld hoeft te doen. Met wat hij per week verdient, daarvoor moet ik drie keer op Lowlands optreden haha.

Spreken we dan bij deze af dat jij weer op Lowlands gaat optreden?

Ey, laten we eerst maar eens kijken of er weer festivals komen, dan gaan we daarna verder kijken.

Het nieuwe album van Sticks Het Mooiste Komt Nu check je nu op Spotify , iTunes en de hele rambam.

Sticks - Het Mooiste Komt Nu

Credits

Tekst: Chris Riemens Foto's:

Stacii Samidin (hoofdfoto) // Matthijs van Camerijk (foto's in artikel)