CPB brengt goed nieuws: we hebben meer geld vrij te besteden

Kijk, dat is nou eens mooi nieuws. Eindelijk gaat het een keer niet over stijgende prijzen. De stijging van het besteedbaar inkomen ging harder dan de stijging van de vaste lasten en noodzakelijke uitgaven. In Jip-en-Janneketaal betekent dat gewoon: we hadden meer te besteden dan we aan vaste kosten kwijt waren.

Gemiddeld stegen de uitgaven aan vaste lasten en noodzakelijke kosten van 21.000 euro in 2019 naar ruim 23.000 euro in 2023. Tegelijkertijd groeide het besteedbare inkomen van 45.000 naar 55.000 euro. Wat betekent dat precies? Dat de zogenaamde lastenquote, het deel van het inkomen dat opgaat aan vaste en noodzakelijke kosten daalde van 50 naar 46 procent. Oftewel: we zijn erop vooruitgegaan.

De stijging van de uitgaven kwam vooral door hoge huurprijzen en duurdere boodschappen. De woonlasten zelf zijn gemiddeld genomen redelijk stabiel gebleven. Dankzij stijgende lonen hielden huishoudens uiteindelijk meer over. Maar let op: niet iedereen profiteerde evenveel. Huurders houden gemiddeld minder geld over dan huiseigenaren. Zij besteden namelijk zo’n 15 procentpunt meer van hun inkomen aan vaste en noodzakelijke kosten. Volgens het CPB komt dat doordat huiseigenaren doorgaans meer verdienen dan huurders.

Wat hielp om de stijgende kosten te drukken? Overheidsmaatregelen in 2022 en 2023, zoals de energietoeslag en compensatieregelingen, speelden een belangrijke rol. Elk huishouden kreeg een compensatie van 380 euro, en voor mensen rond het sociaal minimum kwamen er extra regelingen.

Het CPB rekent in dit onderzoek met een besteedbaar inkomen tussen de 21.000 en 70.000 euro, een categorie waar het merendeel van de Nederlanders onder valt. Wat valt er dan onder vaste lasten? Denk aan huur, hypotheeklasten en abonnementen. Onder noodzakelijke lasten vallen bijvoorbeeld de boodschappen en andere basiskosten. Het CPB baseert zich op een vergelijking van huishoudboekjes tussen 2019 en 2023.

Ook ABN AMRO kwam vorige week tot een soortgelijke conclusie. Uit een analyse van geanonimiseerde data van 340.000 bankrekeningen bleek dat huishoudens de laatste jaren een steeds kleiner deel van hun inkomen kwijt zijn aan vaste lasten, zoals huur, hypotheek, energierekening en zorgverzekering. Ook in hun analyse werd overheidsbeleid genoemd als demper van de klap van de hoge energieprijzen.

Dus ja, alles wordt duurder. Maar er is ook licht aan het einde van de tunnel. De lonen stijgen, de overheid springt soms bij, en uiteindelijk houden we gemiddeld gezien net wat meer over om te leven in plaats van alleen te overleven. Of je dat nou uitgeeft aan een nieuwe sneakercollectie, festivalkaartjes of gewoon een extra rondje aan de bar het voelt toch een stuk lekkerder als je weet dat je iets meer financiële ruimte hebt. Cheers op dat.