Waarom leven wij mee met schurken die in films te zien zijn?

Iedereen heeft zo zijn eigen mening over wat goed en fout is en wat wel of niet kan. Dit vormt de kern van ons morele kompas en beïnvloedt hoe we het gedrag van anderen bekijken. Maar ondanks hun duistere kant van schurken kunnen we soms juist met ze meeleven.

Het is een opmerkelijk fenomeen dat we ook sympathie ontwikkelen voor dieven, maffiabazen, drugsdealers of ontvoerders die in films worden gespeeld. Maar hoe slagen de schurken in films er eigenlijk in om dat voor elkaar te krijgen? En wat zijn de bekendste voorbeelden van films waarbij dit gebeurt?

Het is net zoals een paradox. Er is een bad guy die alleen maar denkt aan wraak, geweld en vernietiging van de wereld en wij juichen het vervolgens toe! Er zijn verschillende redenen waarom dit gebeurt en het kan zelfs psychologisch verklaard worden. Bovendien doen dit soort films het erg goed omdat mensen van spanning houden en zich tot op zekere hoogte mentaal identificeren met de criminelen.

Het is dan ook niet verrassend dat veel filmproducties terugvallen op een schurk die stiekem een publieksfavoriet wordt! We hebben bijvoorbeeld de uiterst charmante zakenman Danny Ocean die bijna onschuldig overkomt. Hij stelt een team samen om drie casino’s in Las Vegas te beroven. De eigenaar heeft namelijk een relatie met Danny’s ex-vrouw. Iedereen die graag gokt in het online casino en stiekem droomt van zo’n fortuin, zal zeker van deze film houden.

Waarom leven wij zo mee?

Dit toont aan dat de misdaad zelf niet zo belangrijk is; het gaat eerder om het vertonen van bepaalde eigenschappen waar ons onderbewustzijn positief op reageert. Maar welke knoppen moet je indrukken om het publiek mee te laten leven met een hoofdpersoon die eigenlijk een monster is? De vijand van de crimineel is vaak een nog grotere tegenstander, dus je staat onvermijdelijk aan de kant van de fatsoenlijkere crimineel.

We worden ook zwakjes als de slechterik menselijke trekjes heeft. Misschien is hij onhandig, heeft hij een moeilijke jeugd gehad, lijdt hij onder zijn vreemde uiterlijk of wordt hij gepest door anderen. Dit zijn allemaal punten die ons sterk naar zijn kant trekken Sterke emoties maken de personages meteen veel sympathieker, of ze nu ernstig rouwen, verliefd worden of zich schamen. Dit raakt ons en zorgt ervoor dat we hen onvermijdelijk positiever gaan zien.

Het is ook bewezen dat een knappe schurk zijn voordelen heeft. Als iemand er goed uitziet, gunnen we vreemd genoeg andere wenselijke eigenschappen toe. Een filmkarakter dat op het eerste gezicht gemeen lijkt, krijgt nog meer waardering van het publiek als het eigenschappen heeft die bewonderd worden. Zoals moed, spontaniteit, intelligentie en een strijdlustige houding, iemand die opkomt voor zichzelf en zijn rechten opeist.

We zien ook vaak de slechte daden door de vingers als ze worden gepleegd om een goede reden. Bijvoorbeeld om zijn oude moeder te redden van financiële problemen met geld dat hij heeft gestolen van een bank.

Beroemdste schurken uit de filmgeschiedenis

De lijst zou ontzettend lang worden als we hier alle belangrijke criminele hoofdrolspelers uit de filmwereld zouden opnoemen. Daarom kiezen we de bekendste namen, die vrijwel iedereen kent en waarmee je meteen kunt controleren hoeveel sympathie je eigenlijk voor deze schurken voelt.

Michael Myers van “Halloween”

In deze enge Halloween film ontsnapt een serial kille uit de gevangenis, die 40 jaar geleden tijdens Halloween talloze misdaden is begaan. Ondanks alles vinden we hem zielig en daarom houden we op de een of andere manier van hem.

Hannibal Lecter van “The Silence of the Lambs”

Een van de meest beroemde psychopaten op het witte doek, met een krankzinnige blik en onvoorspelbare acties, maar tegelijkertijd met angstaanjagende, bijna geniale intelligentie. Zijn personage fascineert ons evenzeer als het ons angst aanjaagt. En toch zouden we graag met hem willen praten, zelfs door de tralies heen.

Jules Winnfield en Vincent Vega uit “Pulp Fiction”

Het maakt niet uit hoeveel mensen deze twee in de loop van de film vermoorden. Ze zijn zo chaotisch en menselijk dat je het ze nauwelijks kwalijk kunt nemen.

Magneto uit de “X-Men” films

Hij loopt letterlijk over lijken en verschijnt als een klassieke schurk, maar ook als de tragische held. Het is makkelijk om zijn radicale beslissingen over het hoofd te zien.

Frankenstein

Hij ziet er misschien uit als een gruwelijk monster, maar diep van binnen is het een triest en onbegrepen wezen.