Hoe Uber ons leven gaat veranderen

Uber is inmiddels al net zo in ons leven geïntegreerd als de frikandel met mayo, airconditioning en Maxima. Met hun model zijn ze druk bezig de wereld te veranderen. Met een paar klikken op je smartphone bestel je alles thuis wanneer jij dat wilt. De taxi komt in een minuut voorrijden, je babi pangang wordt thuisbezorgd en de schoonmaker komt wanneer jij het wilt. De on demand-economie, zoals journalist Rens Lieman het noemt. Hij schreef het boek Uber voor alles. We spraken met Rens over zijn boek, het life changing Ubermodel en on demand daten.

Ha Rens. Jij hebt een boek geschreven over Uber en aanverwante partijen. Waarom dacht je: daar ga ik mijn journalistieke tanden inzetten?
Omdat we er zo weinig vanaf weten. Uber, maar ook bedrijven als Deliveroo en Helpling veroveren in moordend tempo de wereld. Dat het allemaal automatisch betaald wordt hebben we wel door, maar verder weten we er niet zoveel vanaf. Wat is de impact op ons leven, onze stad en onze economie? Hoe komen onze steden en de arbeidsmarkt eruit te zien? Hoe verandert ons gedrag? En hoe kan het dat er altijd een Uberchauffeur in de buurt is? Dit boek is een kijkje onder de motorkap om te zien hoe die machine draait.

Kun je uitleggen hoe het komt dat er altijd zo snel een Ubertaxi in de buurt is?
Er zijn allemaal freelance chauffeurs die inloggen op de app op hun telefoon. Vervolgens leest Uber al hun locaties uit. Op het moment dat jij een taxi aanvraagt, gaat ‘ie kijken hoe een chauffeur het snelst bij jou kan zijn. Dat hoeft niet de dichtstbijzijnde chauffeur te zijn, want misschien is er wel een wegonderbreking of een file, of is het voor het Uber systeem niet het beste om de dichtstbijzijnde taxi te sturen. Uber kijkt namelijk ook naar toekomstige klanten. Het kan zijn dat de chauffeur die iets verder weg is van klant A, uiteindelijk weer sneller bij klant B is. Belangrijk om daar bij te vertellen is dat Uber werkt met variabele vergoedingen voor die chauffeurs. Als er een concert is afgelopen om 11 uur ’s avonds, dan weet Uber dat er in die regio meer taxi’s nodig zijn. Uber belooft de chauffeurs dan meer geld. Op die manier zorgen ze dat er genoeg chauffeurs in een bepaald tijdvak rondrijden.

Je bent op het hoofdkantoor geweest om de grote bazen te interviewen. Hoe was het kantoor van Uber?
Zoals dat van veel techbedrijven. Niet van die saaie cubicles, maar met veel verschillende ruimtes met anders ingerichte vergaderzalen en ruimtes waar je kunt gamen. Wat ik wel grappig vond is dat alle vergaderzaaltjes namen hebben gekregen naar de steden waarin Uber actief is en hanger door het pand vlaggen van landen waar Uber actief is. Heel veel wijst erop dat ze trots zijn dat ze de wereld aan het veroveren zijn.

In het boek gaat het niet alleen over Uber, maar ook over andere bedrijven. Welke bedrijven heb je nog meer gevolgd?Schoonmaakplatform Helpling. Maaltijdenbezorger Deliveroo en taxibedrijf Uber zijn de belangrijkste drie. Verder heb ik de impact van AirBnB onderzocht. Deze bedrijven hebben met elkaar gemeen dat het allemaal platformen zijn waar vraag en aanbod via slimme technologie aan elkaar gekoppeld worden, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Marktplaats waar je als consument zelf door een lijst moet scrollen om een aanbieder te vinden. Voor de consument is het een heel makkelijke, gebruiksvriendelijke manier. Het zijn allemaal bedrijven die on demand iets betekenen, dus wanneer jij iets wil bestellen. Dat noem ik de on demand-economie.

In hoeverre heeft Uber de wereld veranderd?
Ik denk dat we daar nog lang niet zijn, maar ze hebben wel de potentie om de wereld te veranderen. Nu zijn ze vooral bezig geweest met ons gewend te laten raken om alles en iedereen on demand te bestellen en te betalen. Doordat andere bedrijven hun model kopiëren, is het een heel nieuwe economie geworden. Ook zijn ze hard op weg om de manier hoe we over werk denken te veranderen. Dat we misschien niet voor een baas hoeven of willen werken, maar dat we ook prima voor een app kunnen werken. Zo dragen ze bij aan het feit dat er steeds meer freelancers komen.

Wat kunnen we van ze verwachten in de toekomst?
Op termijn kunnen ze veel meer impact hebben als ze zich ook gaan mengen in openbaar vervoer. In een paar steden in Amerika wordt Uber al ingezet om wijken te bedienen die een slechte aansluiting op het openbaar vervoer hebben, omdat een buslijn niet rendabel is. Uber voert daar gesubsidieerde ritten voor uit. Daarmee gaan ze een beetje de taak overnemen van het OV. Het zijn nog kleine experimenten, maar het kan groot worden. Als je nog iets verder naar de toekomst kijkt dan krijg je straks zelfrijdende auto’s die volgens Ubersysteem komen voorrijden. Of Google of Uber nou de eerste is die daarmee komt maakt niet uit, de zelfrijdende auto is straks als taxi volgens het Uber-principe on demand te bestellen. Zodra die auto’s er zijn, dan kunnen onze steden er anders uit komen te zien. Dan zijn parkeerplaatsen niet meer nodig, want die auto’s rijden weer door naar de volgende klant of parkeren buiten de stad. Zo krijg je veel meer ruimte in de stad, wie we weer anders kunnen benutten. Door het model gaan we steeds meer dienstverlening via een app boeken, gebaseerd op het ratingssysteem. Een schoonmaker, de hond uitlaten en straks ook een oppas voor de kinderen. Maar vinden we een kinderoppas met 3 sterren wel genoeg, of willen we zo iemand dan ook nog in het echt ontmoeten?

De positieve gevolgen voor ons brave burgers zijn duidelijk, want lekker makkelijk. Zijn er negatieve gevolgen te merken van de on demand-economie?
Laat me vooropstellen dat ik niet wil doemdenken. Ik vond dat we beter moesten weten hoe alles werkt. We moeten er wel over na denken hoe dit impact op ons leven heeft. Willen we ook voor een algoritme werken in plaats van voor een vaste baas? Het is een andere manier van werken waar we aan moeten wennen. Een negatieve gevolg kan zijn dat steeds meer mensen niet meer per uur of maand worden betaald, maar per klus, waarbij ze verleid worden met allerlei bonussen. Veel mensen zouden daardoor veel meer gaan werken dan ze aankunnen. Dat zou beter geregeld moeten worden.

Je bent ook in de praktijk van on demand-economie gaan werken. Wat heb je gedaan en hoe was dat?
Ik heb schoongemaakt namens Helpling en eten bezorgd voor Deliveroo en Uber Eats. Het bezorgen met de fiets vond ik hartstikke leuk. Het schoonmaken niet, maar dat is persoonlijk. Mijn vriendin vond het wel een goed idee om dat eerst maar eens thuis te oefenen, haha. Met het eten bezorgen ben je buiten en actief bezig, je leert de stad kennen en komt bij leuke restaurants. Ik vind het een veel leuker baantje dan vakkenvullen of afwassen in een restaurant. Een nadeel is wel dat je je eigen fiets gebruikt en die gaat nog wel een stuk, in mijn geval om de anderhalve week.

Verdient het een beetje?
De verdiensten zijn karig, maar niet perse slechter dan andere studentenbaantjes. Het belangrijkste verschil is dat je ZZP’er bent. Je maakt daardoor andere kosten. Je moet je inschrijven bij de KVK, je moet belastingaangifte doen en zelf je fiets repareren. Daarvoor krijg je wel terug dat je vrijer bent om je werk in te delen. Nu kun je op een avond dat je per ongeluk vrij bent en niks te doen hebt besluiten om een paar uurtjes eten te bezorgen en wat geld te verdienen. Door het uit te voeren in de praktijk kwam ik toch achter hoe het je werk beïnvloedt. Als ik een sms’je krijg met een bonus, ga ik dan eerder werken en ga ik sneller fietsen omdat ik dan meer geld krijg?

Wat zijn nog meer sectoren die on demand gaan?
Helpling heeft al aangekondigd veel meer diensten aan te gaan bieden. In de toekomst moet je daar ook tuiniers, schilders, glazenwassers en de oppas op kinderen kunnen boeken. Het is vrij zeker dat dit gaat gebeuren. Je kunt je ook voorstellen dat al die fietsbezorgers straks uit veel meer apps kunnen kiezen om voor te werken. Zo kunnen ze in de middag pakketjes bezorgen voor Post NL, rond etenstijd gaan ze maaltijden bezorgen voor Deliveroo en tussendoor bezorgen ze bloemen via Bloomon. Verder kun je in het buitenland al on demand-plezier boeken. Via het Duitse Ohlalala kun je on demand een date boeken tegen betaling. Dat mogen we geen escortsservice noemen, maar je kunt natuurlijk afspreken dat tegenover het geldbedrag wat meer staat dan een cocktailtje drinken.

Handig voor als je geen zin hebt om Tinder uit te spelen. Hoe werkt dat?
Een man heeft zin in een date waarna hij via een algoritme aan vrouwen wordt gekoppeld. Vrouwen kunnen zeggen: ja, ik wil op een date en dit is mijn prijs. Als je gematcht bent dan kun je in de chat afspraken maken. Omdat er een prijskaartje aan hangt, is er een reden om snel af te spreken en om duidelijke afspraken te maken over wat er op die date gaat gebeuren. Als je Tinder maar gedoe vindt en bereid bent geld te betalen, dan is dit wel een uitkomst. Zo heb je zelfs liefde on demand. Het gemiddelde tarief van de vrouwen lag rond de 250 euro, dus dat is ook best aardig.

Het boek Uber voor Alles is nu verkrijgbaar in de winkels of online te bestellen via bol.com, AKO of Bruna.

Openingsfoto: Andrew Caballero-Reynolds/AFP/Getty Images