Zo voorkom jij dat je je schuldig maakt aan grensoverschrijdend gedrag

De kruitdampen van de BOOS -aflevering over de misstanden bij The Voice of Holland waren nauwelijks opgetrokken, of er begon alweer een nieuwe grensoverschrijdende orkaan te razen door Nederland. Na Marco Borsato, Ali B en Jeroen Rietbergen, bleek ditmaal Ajax-directeur Marc Overmars zich schuldig te hebben gemaakt aan ernstig grensoverschrijdend gedrag. Vervolgens zijn er nog een Vodafone-medewerker, Telegraaf-journalist en een kamerlid op non-actief gezet wegens eenzelfde soort aantijging. Mannen, wat zijn we aan het doen?

Duidelijk is dat BOOS een stinkende maatschappelijke putdeksel heeft opengetrokken, waarbij vrouwen massaal aangeven dat het gedrag van mannen ten opzichte van vrouwen niet door de beugel kan. Bij zo’n groot maatschappelijk thema dienen wij als mannen in de spiegel te kijken en ons gedrag te analyseren. Hoe kunnen we dit in de toekomst voorkomen en het beter doen? Aangezien wij jou graag helpen de beste versie van jezelf te worden, geven wij jou handvatten hoe je grensoverschrijdend gedrag kan voorkomen. Hierbij schakelen we de hulp in van Nynke Nijman, die de afgelopen weken in menig talkshow te gast was om dit onderwerp te duiden. “Er zijn mannen die met opzet grensoverschrijdend gedrag plegen, maar er zijn ook een heleboel mannen die zich er niet bewust van zijn. Zij hebben niet de intentie om een grens over te gaan, maar hebben niet door dat dit door vrouwen wel zo wordt ervaren. Veel mannen kunnen zich niet identificeren met de huidige discussie en haken daarom af. Maar vaak is het niet het opzichtige grensoverschrijdend gedrag zoals het ongevraagd versturen van een dickpic, maar zit het juist op een veel subtieler niveau dat mannen zich schuldig maken aan grensoverschrijdend gedrag”, aldus Nynke.

Ja, dit alles kunnen we nog goed volgen. Maar nu even concreet met een voorbeeld, vragen we Nynke. “Stel, een man vraagt aan een vrouw: ‘Zou je het leuk vinden om op date te gaan?’, en de vrouw reageert niet. Dan is het uitblijven van een antwoord ook al een teken van ‘Nee, ik wil niet.’ Als de man vervolgens nogmaals de vrouw mee uitvraagt, dan kan dit al als grensoverschrijdend gedrag worden gezien.” Ander voorbeeld dan: “Je hoeft een vrouw niet te laten weten dat je haar sexy vindt. Opmerkingen als ‘Wat komen je borsten hier mooi in uit’ of ‘Je billen zie je wel goed hè in deze broek’ zijn seksualiserend. Je kan ook op een andere manier een compliment geven door te zeggen ‘Wat zie je er prachtig uit’, of ‘Je straalt helemaal’. Wees je vooral bewust of de andere partij zit te wachten op een compliment over diens uiterlijk. Wil zij wel van jou horen hoe mooi die jurk staat? Daarnaast is de manier hoe je het zegt, de intonatie en de woorden die je kiest erg essentieel in hoe jouw boodschap overkomt. Je mag dus wel complimenten maken, maar houd er rekening mee of je de persoon daarmee seksualiseert en of diegene zit te wachten op jouw opmerking. Voor veel mannen zijn woorden als ‘sexy’, ‘lekker’ en ‘opwindend’ normaal om te gebruiken, maar beseffen zij niet dat dit als seksualiserend kan worden ervaren. Mocht je twijfelen: je kan iemand altijd complimenteren op diens vaardigheden, dan zit je sowieso veiliger.”

Goed, er is geen duidelijk handboek wat je wel en niet mag zeggen. Daarnaast is de interpretatie van elk individu weer anders. Als er wordt gefloten naar een vrouw, dan kan de ene vrouw dit als een compliment ervaren. De ander kan zich onveilig voelen. Voor iedereen ligt de grens ergens anders en dat kan het ingewikkeld maken. Een ding is hierbij belangrijk: de interpersoonlijke relatie is allesbepalend in hoe een opmerking overkomt. “Een man die ik niet ken reageerde laatst onder mijn Instagram story ‘Met jou zou ik ook wel een persoonlijk gesprek willen hebben’. Als een oude scharrel waar ik een flirterige verstandhouding mee heb gehad zo’n opmerking zou maken, voelt zo’n opmerking al meteen heel anders aan. De context is dus essentieel.”

Maar wanneer is iets nou echt grensoverschrijdend? Nynke: “Als er een vorm van onveiligheid in zit. Jij kan met de beste intenties een compliment willen maken, terwijl de vrouw dit als grensoverschrijdend kan ervaren. De ontvanger bepaalt altijd waar de grens ligt. Daarbij is context, veiligheid en de zender van de boodschap cruciaal in hoe het overkomt. Hoe verhoud jij tot diegene? Weten jullie van elkaar dat je op een gelijkwaardig niveau zit en weet zij dat jij haar voor 100% respecteert. Dit kan een grapje over een ‘lekker ding met grote borsten’ heel grappig maken en zorgt er dan ook voor dat het totaal niet seksualiserend aanvoelt. Als jij zoiets zegt tegen een nieuwe collega die je nauwelijks kent, dan kan het mega grensoverschrijdend zijn en niet oké.”

Nynke is op stoom en vervolgt passievol haar relaas: “Flirten is zo’n lastige communicatievaardigheid: je moet de ander kunnen interpreteren, aanvoelen, de balans snappen hoe jullie je tot elkaar verhouden, wanneer je de ruimte hebt om grapjes te maken en weten hoe de ander reageert. Onderbuikgevoel is hierin heel belangrijk. Veel mensen hebben een probleem met aanvoelen. Die zijn daar niet zo veel mee bezig; laat staan in een flirtsituatie. Terwijl als je wat langer stil zou staan, dan zou je jezelf ook beter kunnen beoordelen. Dus jezelf de vraag stellen: ‘voelt dit oké?’ Dan zal je waarschijnlijk vaker de beslissing maken: ik weet het niet zeker, dus ik doe het maar niet. Dit in plaats van gewoon maar te doen en te hopen dat je een oké reactie terugkrijgt.

De onthulde misstanden van afgelopen weken liggen in het verlengde van de #MeToo-beweging die in oktober 2017 viral ging. Hoe plaatst Nynke de gebeurtenissen van afgelopen weken in historisch perspectief? “Waar het heel erg aan ontbreekt, is het gesprek over omgangsvormen. Hoe ga je met elkaar om? Wat zijn verschillen tussen mannen en vrouwen? Vrouwen worden van jongs af aan al gewaarschuwd: ga niet met vreemde mannen mee, loop niet in je eentje over straat en zorg dat er altijd iemand met je meefietst. Vrouwen groeien op in een omgeving waarbij ze constant gewaarschuwd worden voor mannen. Vrouwen zijn dus gewend aan onveiligheid en anticiperen daarop. Hoeveel vrouwen houden wel niet hun telefoon in hun hand als ze ’s avonds over straat lopen? Of houden de sleutels in hun hand, omdat ze denken dat het onveilig is. Dat wordt echt onderschat. Besef dat, als jij als man van 1 meter 90 naar een vrouw toeloopt. Dit kan zeker als intimiderend worden beleefd, ook al bedoel je het niet zo. De mate van onveiligheid die vrouwen kunnen ervaren, dat is iets waar mannen zich lang niet altijd bewust van zijn. Het zou goed zijn als er bij mannen meer bewustwording komt hoe vrouwen zijn opgevoed. Dat mannen kwetsbaarheid durven tonen. Dat ze toestemming durven te vragen. Maar ook; hoe gedraag je je als je wordt afgewezen? Kun jij dan je ego opzijzetten, of ben je dan gekwetst en gefrustreerd en ga je je alleen nog maar lomper gedragen? Uiteindelijk komt het erop neer of jij de grens van een ander kan respecteren.”

Dus, wat kunnen we hieruit concluderen? “Met alles wat er in de afgelopen weken speelt, is het belangrijkste dat we ons bewust worden van ons eigen gedrag. Dit betekent niet dat we nooit meer mogen flirten en geen complimenten meer mogen geven, maar wees je gewoon bewust van wat je zegt, hoe je het zegt en tegen wie je het zegt. Het zal in best wat situaties namelijk wel gewenst zijn. Maar het gaat om de ongewenste situaties, waarin er een gevoel van onveiligheid of ongepastheid ervaren wordt waarbij de grens wel bepaald wordt door de ontvanger. En als we ons allemaal nu wat bewuster worden van die situaties, en onze aantrekkelijkheid of humor niet te vaak overschatten, dan scheelt dat al een heleboel situaties die nu als grensoverschrijdend worden ervaren.”