Q/U met John van den Heuvel: “We gaan allemaal 100 km/u rijden, maar als we naar een festival gaan douwen we onszelf vol met pillen”
Misdaadverslaggever en journalist John van den Heuvel is terug met een nieuwe serie. In zijn tweedelige docu: Cocaïne Oorlog neemt John jou mee op reis door de knalharde wereld van de cocaïnehandel. Hij vloog hiervoor naar het beruchte cocaland Colombia om daar van dichtbij de zaak te bekijken. Wie runt na de moord op cocaïnekoning Pablo Escobar de coke-handel? Hij legt de cocaïne-route van Zuid-Amerika naar Nederland bloot en zet hiervoor zelfs zijn eigen leven op het spel. FHM sprak hem voor Quote/Unquote (Q/U) over zijn nieuwe serie, drugsbeleid en de normalisering van een lijntje coke.
Wees niet bang mannen. John is na dit heftige avontuur nog steeds onder de levende zielen te vinden en is inmiddels weer terug in Nederland. Hoe was de trip John? “Fantastisch! Het was voor mij echt een droomreis. Een reis die ik eigenlijk al heel lang wilde maken, omdat ik in mijn loopbaan bij zowel de politie als binnen mijn journalistieke werk te maken heb met het probleem: drugs. Colombia is natuurlijk een van de bakermatten als het gaat om de productie van drugs. We zijn op de cocavelden geweest, hebben drugslaboratoria gespot, zijn met invallen meegegaan en ik heb met mensen van de kartels gesproken. Het was voor mij echt één van de mooiste reizen die ik ooit heb gemaakt.”
Het is oorlog
“We zitten momenteel midden in een cocaïne oorlog. Niet alleen ik zie dit, maar ook de insiders van de politie, het OM en mensen binnen de advocatuur. Iedereen ziet dat er op dit moment een oorlog is binnen diverse drugsgroepen, maar ook tussen misdaadbestrijders en dit gaat gepaard met heel veel bloedvergiet. In mijn nieuwe documentaire ga ik opzoek naar antwoorden. Hoe komt dit eigenlijk? Wat is er gaande en hoe kan het dat dit de laatste tijd zo is geëscaleerd?”
Om hier een beter inzicht over te krijgen, verkaste John naar de grootste cocaïneproducent van de wereld. In het machtige Colombia ging hij op zoek naar de antwoorden. “In Colombia ontdekte ik iets nieuws. Er is daar een gigantische overproductie aan cocaïne ontstaan. Waarom? Omdat de burgeroorlog ten einde is. Daardoor is er minder toezicht op grote delen van Colombia, want door die burgeroorlog waren veel legereenheden actief. Deze hebben zich nu allemaal teruggetrokken. Daarnaast mogen de cocaplantages vanwege de nieuwe milieuwetgeving niet meer bestreden worden met bepaalde pesticiden. Vroeger vloog er een vliegtuigje over zo’n plantage met vergif, maar dat mag nu niet meer. Nu moet alles handmatig bestreden en vernietigd worden. Dit is natuurlijk een enorm verlies aan slagkracht binnen het bestrijden van die bronplantages.”
Meer ruimte dan vroeger
“Er is meer ruimte gekomen voor de producenten. Ze kunnen makkelijker te werk gaan en dat heeft een overcapaciteit tot zijn gevolg. Die overcapaciteit moet natuurlijk weg uit Colombia en dus dumpen ze eigenlijk hun cocaïne met name op de Europese markt. In de afgelopen jaren zijn er echt megapartijen in beslag genomen. Dan kun je veronderstellen dat de prijzen omhoogschieten, omdat er heel veel aanbod verdwijnt. Dat gebeurt echter niet. Sterker nog: de prijs daalt zelfs iets. De cocaïne wordt steeds zuiverder, dus dat betekent dat er steeds meer beschikbaar is. Waardoor het voor misdaadorganisaties ook steeds makkelijker wordt om over deze cocaïnepartijen te beschikken.”
“Die concurrentiestrijd gaat gepaard met heel veel geweld.”
De cocaïne komt in grote aantallen deze kant op en alle drugspartijen willen hun gram halen. We spreken nu over een nieuwe manier van handelen en het ontstaan van een ‘moordende’ concurrentie. “Vroeger werd de cocaïne door misdaadgroepen gekocht in Colombia. Dit moest meteen betaald worden en als het spul dan in Nederland aankwam kon je het doormiddel van verkoop pas terugverdienen. Nu worden hele grote partijen, als het ware op de pof, naar Europa verscheept. Op deze manier betaal je het pas terug als het al verkocht is. Heel veel van die drugsorganisaties hebben dan ook zo’n gevoel van, laat maar komen, wij verkopen het wel. Hierdoor ontstaat een enorm heftige concurrentiestrijd, want er wordt heel veel geld in verdiend. Die concurrentiestrijd gaat gepaard met heel veel geweld. Schietpartijen, moorden, noem het allemaal maar op.”
Een duistere wereld
“Het gaat om honderden miljoenen euro’s en iedereen probeert daar zijn graatje van mee te pikken. De pakkans is jarenlang heel erg gering is geweest. Er was geen enkele prioriteit als het gaat om de bestrijding van cocaïnehandel of cocaïnesmokkel. Er werd nooit onderzoek gedaan naar de financiering van deze cocaïne, de opdrachtgevers of de achterliggende organisaties. Tuurlijk werd er weleens een partij van 1000 kg in beslag genomen en dat kostte wat geld, maar dat was een beroepsrisico. Je liep nooit het risico om opgepakt te worden. Steeds meer groepen zagen dan ook de kans om hier makkelijk wat in te verdienen. De markt nam toe, dus er was meer vraag naar Cocaïne. Dit zijn allemaal ingrediënten om het totaal te laten escaleren en dat is nu gebeurd.”
“Zij kijken heel goed of ze niet iemand met een bazooka zien, die ons uit de lucht wil schieten.”
Het mag dan wel geëscaleerd zijn nu, maar er zijn ook nog steeds mensen die zich inzetten tegen deze duistere wereld. John ging op pad met speciale eenheden die dag in dag uit deze duistere wereld bestrijden. “We vliegen met helikopters de jungle in. Deze helikopters zijn gevuld met mannen met automatische wapens. Zij kijken heel goed of ze niet iemand met een bazooka zien, die ons uit de lucht wil schieten. Dat is namelijk al heel vaak gebeurd. Het is gewoon een keiharde oorlog.”
“Dit zijn zwaarbewapende legereenheden die de jungle ingaan om de cocaplantages te ontdekken. Op een gegeven moment vlieg je over een gebied en dan zie je alleen maar cocaplantages onder je. Zo ver als je kan kijken. Echt gigantische plantages zie je daar. Dan landen we ergens en zien we een soort van boerderijtje, waar zo’n cocaïnelaboratorium in verborgen zit. Die vielen wij dan binnen, maar deze was een paar minuten daarvoor ontmanteld. Waarschijnlijk hebben ze ons gezien of zijn ze getipt. Zo moeilijk is het dus. Het is bijna vechten tegen de bierkaai daar.”
Een moeilijke strijd
Na het ontdekken van de plantages ben je echter nog lang niet klaar. “Vervolgens moet alles handmatig worden platgebrand. Er is bijna geen beginnen aan. De hoge narcoticajagers (politiechefs) die ik daar heb gesproken vragen om hulp van buitenaf. Ze moeten hulp van buitenlandse opsporingsdiensten hebben, want anders redden ze het niet.”
“Als je het alleen vanuit de aanbodkant probeert tegen te gaan, ga je het nooit redden. Je moet ook wat aan die vraagkant doen. Je moet het minder aantrekkelijk maken, met name voor jongeren, om cocaïne te snuiven. Dat is iets wat volstrekt normaal is geworden.”
Coke snuiven is normaal
“Er is een stijging in het drugsgebruik te zien. Je moet haast vliegschaamte hebben. Blowen, pillen slikken of cocaïne snuiven is volstrekt geaccepteerd. Je moet op dat vlak winst boeken en kijken of je in ieder geval de nieuwe generatie ervan kan doordringen wat voor rotzooi het eigenlijk is. Je maakt jezelf ermee kapot.”
Volgens John moeten we ons dan ook niet alleen richten op de kant van de producenten, maar moeten we ook vooral kijken naar de vraagkant. Hoe kunnen we die vraagkant en met name de jeugd hier goed over informeren? “Met een bewustwordingscampagne, zoals we dat nu ook doen met het milieu. We zijn enorm met het milieu bezig, maar we vinden het heel normaal om op een festival een pilletje te nemen. Terwijl al die pillen worden gemaakt in een laboratorium, met name in Brabant, maar ook in andere delen van het land. Dat drugsafval wordt gewoon in de bossen gedumpt. We gaan allemaal 100 km/u rijden, maar als we naar een festival gaan douwen we onszelf vol met pillen. Terwijl dat dus ook buitengewoon schadelijk is voor het milieu.”
“Desnoods ga je drugstesten invoeren op scholen.”
“De bewustwording is heel belangrijk. Ik wil het niet alleen in de repressie zoeken. Niet alleen maar nieuwe wetten, strengere gevangenisstraffen etc. Ik vind dat werkgevers, scholen, ouders en sportverenigingen daar ook een rol in moeten gaan spelen. Desnoods ga je drugstesten invoeren op scholen, want je stuurt een leerling ook weg als die op maandagochtend stinkend naar drank de les inloopt. Waarom zou je een niet nuchter ogende student, door de gevolgen van drugs niet wegsturen? En naar één of twee waarschuwingen stuur je ze maar definitief weg van school. Je moet daar harder en repressiever in zijn, vind ik.”
De situatie in Nederland
“In deel twee zie je hoe het er hier in Nederland aan toe gaat. Je komt dan op straatniveau terecht. Zo spreek ik een jongen die vanaf zijn elfde al in een wijk drugs liep te handelen. Ik laat zien hoe de cocaïne met name via fruitbedrijven in Nederland terecht komt. Hoe deze onderdrukt worden door de gewelddadige drugsorganisaties door bijvoorbeeld bedreigingen, zodat zelfs de goedwillige fruitbedrijven onderdeel van het complot worden. Daarom wil ik ook zo graag laten zien dat je niet alleen maar achter de kilo’s aan moet blijven jagen. Er moet ook wat aan de gebruikerskant gebeuren. Het is een oorlog op twee kanten.”
“In de afgelopen tijd zijn er al dertig en misschien wel meer dan dertig doden gevallen. Dan hebben we het ook over vergissingsmoorden. Dat zijn mensen die er niks mee te maken hebben, maar gewoon per vergissing worden doodgeschoten. Laatst is advocaat Derk Wiersum nog vermoord. We zien een enorme verharding in de cocaïneoorlog.”
Meer lef
Het lijkt alsof de misdadigers tegenwoordig meer lef hebben. Ze houden hun acties niet in de onderwereld, maar tonen zich nu ook aan het oppervlak. Hoe zie jij deze verandering? “Ik zit vanaf mijn achttiende jaar al bij de politie en op mijn negentiende liep ik op straat in het blauw. Toen werd ik meteen geconfronteerd met drugsproblematiek. Ik ben nu 56 en er is geen steek veranderd, of beter gezegd we zijn er in al die jaren niks op vooruit gegaan. Het enige verbeterpunten met vroeger is het feit dat je toen heel veel ellende op straat zag. Er waren veel meer junks op straat. Dat is nu minder geworden.”
“De tijd is nu echt rijp om de jeugd ervan bewust te maken, dat het niet normaal is om op een feestje een pilletje of een snuifje te nemen.”
“Wat ik daar mee wil zeggen is: Meer repressie, het jagen op kilo’s en steeds meer en hogere straffen geven. Dat werkt gewoon niet. Dat is een verloren oorlog. Je zult echt op een andere en meer creatieve manier een oplossing moeten zoeken. Dan kijk ik vooral naar de vraagkant. De tijd is nu echt rijp om de jeugd ervan bewust te maken, dat het niet normaal is om op een feestje een pilletje of een snuifje te nemen. Het is niet oké, om op je veertiende te gaan blowen. Daar moeten we aan werken.”
Is legalisatie een optie?
Er worden tegenwoordig ook discussies gevoerd over het legaal maken van drugs. Wat vind jij daarvan? “Daar word ik moe van. Dat geeft helemaal het verkeerde signaal. Dat is namelijk echt onzin. Drugsbendes zullen nooit dit verdienmodel opgeven, omdat het legaal wordt. Ze zullen nooit een negen tot vijf baan gaan zoeken, omdat ze niks meer kunnen verdienen aan drugs.”
“Dan zit je op je zestiende aan de pillen en zit je op je achttiende aan de coke.”
“Daarom ben ik ook zo tegen staatswiet. Je vergroot daarmee alleen het aanbod. Wat zullen die drugsbendes dan doen? Nou, die zullen proberen om onder de prijs van die staatswiet te gaan zitten, om zo toch nog de markt te controleren. Je krijgt alleen maar een soort van prijzenoorlog. Het zal goedkoper worden, want door het aanbod gaat de prijs omlaag. Je vergroot alleen de mogelijkheden om aan wiet te komen. Ik praat nu over de generatie 14 tot 25 en niet over de generatie 30, 40 plus. Daar is nu de winst in te halen. Als je aan die groep laat zien dat je op je veertiende kan blowen. Dan zit je op je zestiende aan de pillen en zit je op je achttiende aan de coke.”
De politiek
“Ik vind dat wij op dit moment te weinig proberen om de jonge generatie te waarschuwen. Ik heb in al die jaren te veel ellende gezien. Hoe kun je als politicus nu zeggen, dat we het moeten legaliseren. Ik hoor zelfs de burgemeester van Amsterdam zeggen: ‘We moeten niet de gebruikerskant gaan criminaliseren. Wat heeft dat voor moreel appel?’ Dat vind ik een heel slecht signaal.”
“In mijn eigen partij ben ik een loser, omdat ik geen drugs gebruik.”
“Jesse Klaver, van GroenLinks, zei een beetje grappend in de Tweede Kamer: ‘In mijn eigen partij ben ik een loser, omdat ik geen drugs gebruik.’ Wat voor partij is dat dan, denk ik. Eigenlijk zegt hij, dat het binnen zijn eigen partij GroenLinks, heel normaal is om drugs te gebruiken en dat hij een loser is omdat die het niet doet. Dat vind ik niet normaal. Hij is populair onder de jonge generatie en hoort een voorbeeld te zijn.”
Een nieuwe drug
“In het programma zien we ook de opkomst van een nieuwe drug. Dit is een chemische drug. Dat type drug wordt steeds populairder. Ook in Nederland zie je dat chemische drugs, zoals Crystal Meth steeds populairder worden. Langzaam maar zeker zie je echter wel een soort van kentering ontstaan. Mensen vragen zich af wat hier in vredesnaam aan de hand is. Waarom hebben we het zo ver laten gaan en links laten liggen? Men ziet geweldsexplosies steeds heftiger worden. Het onderwereldgeweld is nu echt aan de oppervlakte zichtbaar. Advocaten worden uit de weg geruimd en misdaadjournalisten worden bedreigd. Zo is laatst ook Martin Kok, een misdaadblogger, geliquideerd. De uitwassen worden steeds duidelijker en dat schrikt iedereen een beetje wakker.”
De tweedelige serie Cocaïne Oorlog is vanaf vandaag te zien op Videoland.
Tekst: Stan op de Weegh
